مـــاراغــــا آذربایجانین پارلاق اؤلدوزو

ّبؤ وبلاگدا ماراغا و آذربایجان حاقیندا بیلگیلر بولا بیلیر سینیز

مـــاراغــــا آذربایجانین پارلاق اؤلدوزو

ّبؤ وبلاگدا ماراغا و آذربایجان حاقیندا بیلگیلر بولا بیلیر سینیز

حضرت عماد الدین نسیمی

İMADƏDDİN NƏSİMİ

حضرت عماد الدین نسیمی

عارف و شاعر توانمند آذربایجانی

دوشدو یئنه دلی کؤنول گؤزلرینین خییالینه / کیم نه بیلیر بو کؤنلومون فیکری ندیر، خییالی نه ؟

سیدعمادالدین نسیمی، شاعر و متفکّر حروفی در قرن هفتم هجری بود. وی به ترکی و فارسی و عربی شعر سروده‌است. ولی دیوان عربی او در طول زمان مفقود شده است. سازمان بین‌الملی یونسکو به خاطر کوششهای وی در اشعار انسانی و صلح جهانی در سال ۱۹۷۳ این سال را سال نسیمی اعلام کرد.

دیوان نسیمی حاوی قالبهای متنوع شعری از قبیل غزل، قصیده، رباعی اکثرا به زبان ترکی است. به علت تأثیری که طریقت حروفی به دیگر عقاید عرفانی داشته، بسیاری از شعرهای بکتاشی و علوی به نسیمی نسبت داده شده است.

سبک شعری نسیمی:

نده سیغار ایکی جهان من بو جهانه سیغمازام
گوهر لامکان منم کون و مکانه سیغمازام

معنی:
هر چند دو جهان در وجود من گنجیده، من در این دنیا جای نمگیرم
من گوهر لامکان هستم که به کائنات و مکانها نمی گنجم

-----------------

آخیر زمانین فیتنه سی، بو گؤزلری شهلا ایمیش
گل دوش اونون سئوداسینا، گؤر کیم نه خوش سئودا ایمیش
معنی:
فتنه آخرالزمان، این شهلا چشم بوده است
بیا و عاشقش شو، تا ببینی چه عشقی بوده است

-----------------

فئردوسه منی دعوت ائدن زاهیده سؤیله
او تیکانه گؤز تیکمه کی گولزاریمی بولدوم

معنی:
به زاهدی که مرا به فردوس می خواند بگو
بدان خار چشم ندوز که گلزارم را جستم

-----------------

ابیات بالا نمونه بارزی از سبک عرفانی نسیمی و عقاید حروفیه است. در این بیت شاعر به دنیای مادی و متقابل آن یعنی جهان معنوی اشاره می‌کند و اینکه انسان حاصل از اتحاد این دو جهان است. بنابر این انسان از لحاظ روحانی از همان عنصر روحانی پروردگار خویش مایه دارد. لغت لامکان در اصطلاح عرفا معنی خدای را دارد. بنا به اعتقادات نسیمی هرچند انسان قادر به درک پروردگار نیست ولی بایستی در شناخت او کوشش نماید. او شناخت نسبی را از طریق خودشناسی ممکن می‌داند.

عاقبت این عارف واصل:

زاهدین بیر بارماغین کسسن دونر حق دن کئچر
گؤر بو میسکین عاشیقی سربا سویورلار آغلاماز
معنی:
اگر انگشت یک زاهد بریده شود، توبه کرده و از حق میگذرد
اما این عاشق مسکین را ببین که پوستش از سر تا به پا کنده شده ولی دم نمیزند.

در سال ۱۴۱۷ میلادی و در شهر شام بر سر پایبندی به عقایدش زنده زنده پوست بدنش کنده شده و سپس بدن مبارک این شاعر و فیلسوف آذربایجان تکه تکه شده تا درس عبرتی برای شاگردان و همفکرانش شود.

نمونه شعر:

نمونه1:آیریلیر
ای مسلمان لار مدد بو چشم فتان آیریلیر
آغلاماییم نئیلییم چون جیسمی دن جان آیریلیر

دلبرا هجرین الینده نئجه بیر زاری قیلیم
گؤزلریمدن ساناسان دریای عمان آیریلیر

رنگ چهرم زرد اولوبدور قامتیم همچو هلال
اؤ گونش یوزلو حبیبیم لاله خندان آیریلیر

گئتدی عقلیم گئتدی فهمیم قالمادی تنیمده جان
کونلومی شیدا قیلان شول چشم فتان آیریلیر

محشر یوم الحساب اولدی قیامت باشیمه
شول یوسف صورتلی دیلبر پیر کنعان آیریلیر

نمونه2:هارداسان
جانیمی یاندیردی شوقون ای نگاریم هارداسان
گؤزلریم نوری ایکی عالمده یاریم هارداسان

باغریمی قان ایلدی آجی فراقون گل ایرش
ای لبون وصلی شراب خوشگواریم هارداسان

فرقتون دردی منی گؤر کی نه مجروح ایله دی
ای گؤزی نرگس حبیب گولعذاریم هارداسان

صبری یغمالدی شوقون قراریم قالمادی
ای منیم آرام صبریم بی قراریم هارداسان