نگاهی به سفرنامه منظوم کریمی مراغه ای

نگاهی به سفرنامه منظوم کریمی مراغه ای

« سفرنامه باکو » یا « باکو سفرنامه سی » سروده شاعر توانمند و متعهد کشورمان استاد حاج حسین کریمی مراغه ای (متولد 1310 - مراغه ) از ویژگی های دیگری نیز برخوردار است و آن ، طنز نهفته در کلام شاعر است. کریمی مراغه ای شاعر اهل بیت (ع) است و در عین حال ، اشعار طنز وی که از مضامین اجتماعی ، ساسی واخلاقی سرشار است ، در بین آذری زبانان رواج و رونق دیگیری دارد. طنز نهفته در کلام کریمی و یا اشعاری که وی در حوزه طنز سروده ، از تکلف عاری است.شعر طنز کریمی در عین حال که حامل پیام ها و مضامین اجتماعی ، سیاسی و اخلاقی است ، به دلیل روانی ، بی تکلفی و سادگی زبان و بیان همواره با استقبال عام و خاص رو به رو بوده است. همین برخورداری « سفرنامه باکو » از طنز است که این سفرنامه را از دیگر سفرنامه های منظوم متفاوت کرده است.

 سفرنامه باکو بازتاب سفر کریمی مراغه ای و دوستان شاعرش ( رضا پاشازاده ، آتش و ناظر ) به باکو می باشد. این سفر در سال 1369 انجام گرفته است. شاعر و دوستانش از جلفا وارد نخجوان شده و با قطار به باکو رفته اند.

هنگامی که نگاه شاعر در آن سوی مرز ، به جلفای نخجوان می افتد ، آه از نهادش برمی آید و از اینکه با انعقاد عهدنامه های شوم گلستان و ترکمنچای ، بخشی از خاک پاک ایران تجزیه شده است ، اشکش روان می شود :

او تایین جلفاسینا دوشدی گؤزوم

بولمورو هئچ نه حالا قالدیم اؤزوم

و با اشاره به عهدنامه ننگین گلستان می گوید : ای آنکه آتش را بر ابراهیم گلستان کردی و درد مظلومان را درمان می کنی باردیگر سرزمین را که از وطنم جدا کرده اند ، به وطنم بازگردان ...

دئدیم ای ناری گلستان ائلیین

درد مظلوملارا درمان ائلیین

لطف ائله روحومی قئیتر بدنه

آیریلان توپراقی قئیتر وطنه ...

و سپس در لابلای ابیات سفرنامه ، از وضعیت عمومی نخجوان و باکو ( مرکز ایران شمالی ) ، نحوه رفتار مقامات و شاعران آنها سخن می گوید و از بلاهایی که روسیه و ترکیه بر سر مردم آن سامان آورده اند ، پرده برمی دارد و به مسایل مهم فرهنگی و مذهبی و رواج فساد در آن منطقه اشاره می کند. شاعر چندان از وضعیت فرهنگی باکو دل آزرده است که می گوید باکو زندان مؤمن و بهشت اهل فساد است :

الغرض مؤمنه زنداندی باکی

عیاشا روضه رضواندی باکی ...

هنگامی که سفر پایان می پذیرد و شاعر و یارانش وارد ایران می شوند ، بر خاک پاک میهن بوسه می زنند و پرچم سه رنگ ایران را بر روی دیده می مالند :

دوشوب اؤپدوک وطنین توپراقینی

یوزه چکدیک او گؤزا بایراغینی

۰۰ادامه مطلب شعر استاد

                         http://www.farabiauoob.mihanblog.com         

  باکو سفرنامه‏ سی      

اوتایین جلفاسینا دوشدی گؤزوم	بولمورم هیچ نه حالا قالدیم اؤزوم
ائیله‏دیم سمت گلستانه نظر	گؤزیاشیم آخدی، دوشوب جانه شرر
او گلستان غمیمی ائتدی تازا	گؤزیمون یاشینی قاتدیم آرازا
دولدی قلبیمده اولان قان گؤزومه	آتشه دوندی گلستان گؤزومه
دئدیم ای ناری گلستان ائلیین	درد مظلوملارا درمان ائلیین
لطف ائله روحیمی قئیتر بدنه	آیریلان توپراقی وصل ائت وطنه
کیم آیوردی سری تندن وطنیم؟	منی سندن، سنی مندن وطنیم؟
آخ! نه‏قدری آخاجاقسان آرازیم	دورنالار تک باخاجاقسان آرازیم
فتحعلی شاه قرا اولسون اوزون	یاخشی ساتدین وطنی گئتدین اؤزون
شل اولا انگلیسه قاب یالیان	ترکمن چای سندین امضالیان
محو اولا ملّته نفرت یارادان	گؤزل ایرانیمی‏ بؤلدی آرادان
ائله که کئچدیق آرازدان اویانا	اولدی اوّل یئریمیز خسته خانا
مرزبان بیر روسیدی، بیر کؤپک اوف!	ساری توک، گؤزلری گؤی، آدی ژوکوف
بیر چاخیر خومچاسی، بیر مرد عبوس	دئدیم آی ذاتوه لعنت بئله روس
پرآچوب قرقی تک آشدیق حاصاری	جلفانی، نهره‏می، چشمه‏باساری
ماشین القصه بیزی گتدی جانا	یئتیشیب قافله‏میز نخجوانا...
ایچری یاخشی کثافت خانادی	دئدیم اوغلان بورا محنت خانادی
نه هتل؟ پرده جریق، پلّه اوچوق	غذا یوخ، آفتافا یوخ، دستشو یوق
شهریده اولدی گؤزل گشت و گذار	بو گؤروشدن الیمه گلدی عیار...
اولارین روس دگیشوب دبلرینی	دؤندروب ترسیه مذهبلرینی
نه نماز واردی، اولاردا نه نیاز	اولسادا گر یوزه اون، بلکه‏ده آز
بیزی شاعرلر آپاردی قاطارا	بیزده چوخ دل آغیز ائتدوق اولارا
شعرادن بیری من‏باب ثواب	کادو گتدی بیزه، بیر شیشه شراب!
دئدوق احسن دینوه، ایمانووا !!	کادووا، حرمتوه، احسانووا !!
اتوووه اندامووا گوزتاشووا	بو نئجه تحفه‏دی، دگسین باشووا
الغرض سؤز آز اولا، تئز قوتولا	باکویا قافله‏میز دوشدی یولا
نه قاطار؟ بولدی سویوندان چاخیری	وودکا سئل تک کوپه‏لردن آخیری
باشلادیم بیر کیشی‏یه عرضِ گله	ای مسلمان! نییه بس وضع بئله؟...
دئدی بوغموش بیزی قارداش خفقان	دین و مذهب سؤزی گئتمیش آرادان
دئدیم ایران، داشووا توپراقووا	قربانام داغدان اوجا بایراقووا
مرحبا نظمیوه، آبادلقیوا	شرعی قانونوه آزادلقووا
الغرض بئینیمی چاتداتدی قاطار	ساعت اوندا باکویا چاتدی قطار
باکویا باخدیم اورک دؤندی قانا	باش قالوب ‏هاردا، دوشوب جان ‏هایانا
اوره گیم یاندی گؤزل توپراقیما	دست ظلم‏ایله بؤلونمش باغیما
وای گؤزل اردوبادیم، نخجوانیم	شکی، شیروان، شماخی، لنکرانیم
وطنی ائتدیله قربانلیق اتی	بؤلدولر، پایلادیلار مملکتی
هر گلن کشوری حرّاج ائله‏دی	بیزی بیگانه‏یه محتاج ائله‏دی...
هتله بیرده قئییتدوق ناهارا	قسمته باخ! بیز هارا، باکو هارا
او گؤزللیقدا هتل ده نه ثمر	یوخیدی نظم و نظافتدن اثر
توالتده سویی یوخ، بیلمه‏لیسن	اؤزیوی کاغذیلن سیلمه‏لیسن!
باکی جمهوریسینون باش وزیری	طنز و تفریح‏ده یوخدور نظیری
شاما چکدی هتله قافله‏نی	آچدی بیر بحث ‏سیاسی علنی
سؤز اوزون، سالدی بیزی حوصله‏دن	چوخ قالوبلار دالیا مسئله‏دن
گاهی ملعون ستالین، گاهی لنین	نه بولاردا قویوب ایمان و نه دین
قورباچوف بیر تیکه دوتموش اولارا	ایمدی حسرتله قالوبلار آوارا
گرچه خودمختار اولوبلار نه ثمر	اختیاردان نه خبر وار نه اثر
ترکیه قابلیوب اوز سوقاتینی	جمله مکتوبلاری اولموش لاتینی
او وئروب نقشة پرچملرینی!	اقتصاد آرتیق ائدیب غملرینی
نه باکی، شیطانین آل‏وئر بازاری	تهرانین شاه زمانی لاله‏زاری
شوروی پیس حالا سالمیش باکینی	نجسدن نجس ائلیوبدی خاکینی
فقط اسلام آدی دللرده قالوب	هامی احکام خدا یئرده قالوب
رقص و آواز و زنا، فسق و فجور	قاریشوب بیربیرینه جوربه جور
ایکی شِی‏دن یوخودی نام و نشان	بیر نمازدان، بیری ده آفتافادان...
الغرض، مؤمنه زنداندی باکی!	عیّاشا روضة رضواندی باکی!
روس آلوبدور باکی‏نین مذهبینی	ترکیه غارت ائدوب مکتبینی...
صبح یکشنبه، یئتوب کوچ رحیل	بختمیز نخجوانا اولدی دلیل...
آرازی قافله‏میز آشدی گنه	حمد اولا خالقه، گلدوق وطنه
ائله که کورپونی کئچدوق بو تایا	وطنین داشلارین اوخشاتدیق آیا
دوشوب  اوپدوک وطنین توپراقینی	یوزه چکدیک او گؤزل بایراقینی